რუსული ცხენი

ეს არის ჩემი სვეტი 28 ივნისის ტაბულადან

დღეს დილით რომ გავიღვიძე, გორში სტალინის ძეგლი უკვე აღარ იდგა, მუზეუმში გადაიტანეს. ყველას გილოცავთ. მთავრობამ კარგი საქმე გააკეთა. ნებისმიერი საქმის გაკეთებას ფული ჭირდება. ბევრი საქმის კეთებას კი – ბევრი ფული. მაშინ რა არის უკეთესი - დიდი თუ პატარა ბიუჯეტი? საგადასახადო განხილვებმა ეს დისკუსია გამოაცოცხლა. და საერთოდ, დიდი რომ პატარას აჯობებს, ამაზე რას ვკამათობთ?!
დიდ ბიუჯეტს შეიძლება ორნაირად მივაღწიოთ - მაღალი გადასახადები გვქონდეს ან ყოველწლიურად ვალი ავიღოთ და ასე ვიცხოვროთ. პირველი გზა იგივეა - შენით ფეხი რომ მოიტეხო, მეორე გზა კი - შენით თავი ჩამოიხრჩო. ერთ შემთხვევაში შენ ნელა განვითარდები, მეორე შემთხვევაში - ფინანსურ კატასტროფამდე მიხვალ.
შეიძლება ორივე ერთად გააკეთო - დიდი გადასახადებიც გქონდეს და ბევრ სესხიც აიღო. ნელაც განვითარდე და ფინანსური კატასტროფის მარყუჟშიც გაყო თავი. ესე იყო საბერძნეთში - და შედეგიც ჩანს - ევროკავშირის წევრი ქვეყანა გადარჩა მხოლოდ მთელი მსოფლიოს დახმარების ხარჯზე. თუმცა საბერძნეთში მუდმივი გაფიცვები და დემონსტრაციებია - შარშანდელი გალიები სიწყნარის და სიმშვიდის გამოსახულებაა იმასთან შედარებით, რაც იქ ხდება. ერთ-ერთ ბანკს გარედან ცეცხლი წაუკიდეს და ხუთი ბანკირი შენობის შიგნით დაწვეს.
მიმიქარავს ბიშკეკი!
მრავალი ქვეყანის ბიუჯეტი და განვითარება (ზრდის ტემპი) 1960-1996 წლის განმავლობაში გამოიკვლიეს ამერიკელმა ეკონომისტებმა და აღმოაჩინეს შემდეგი:

ანუ, რაც უფრო მეტია მთავრობის ხარჯების წილი მშპ-ში( რაც უფრო დიდია ბიუჯეტი), მით უფრო ნელა ვითარდება ეკონომიკა. აღმოჩნდა, რომ ხანგრძლივად და სტაბილურად ამ დროის განმავლობაში მხოლოდ ხუთი ეკონომიკა ვითარდებოდა - ჰონკონგის, ტაივანის, სამხრეთ კორეის, სინგაპურის და მალაიზიის. და ამ ხუთ ქვეყანას ჰქონდა საშუალო ზრდის ტემპი 5%-ზე მეტი. და ბიუჯეტი მშპ-ს 25%-ზე ნაკლები. მეტიც - მალაიზიას ბიუჯეტი სხვებზე მეტი ჰქონდა და შედეგად, განვითარება ნაკლები.
ეხლა ამ ქვეყნებს ჩინეთიც დაემატა. ცხადია, დაბალი გადასახადებით.
ჩვენ ვართ ჯერჯერობით მეორე სვეტში - 25-30%.
თუ ამბიციები არა გვაქვს, მაშინ არაუშავს.
ჩემი სიმპატია კი უფრო პატარა ბიუჯეტის და უფრო დაბალი გადასახადების მხარესაა.
აქ ერთი ისტორია უნდა მოვყვე - ძალიან მნიშვნელოვანი.
2008 წლის 26 აგვისტოს პუტინის, ბაღაფშის და კოკოითის ერთობლივი პრეს-კონფერენციის დროს, პუტინმა გამოაცხადა - ჩვენ საქართველოსაც ვეხმარებითო:
"Грузия получает немалые средства через МВФ. Мы являемся активным членом МВФ и регулярно выделяем этой международной финансовой организации немалые ресурсы, которые затем распределяются между нуждающимися странами, в том числе поступают в Грузию".
რამდენიმე კვირის შემდეგ საერთაშორისო სავალუტო ფონდში საქართველოზე მსჯელობისას, ფონდის რუსმა დირექტორმა ალექსეი მოჟინმა ყველას გასაოცრად თქვა: მივცეთ საქართველოს უფრო მეტი ფული, ვიდრე ითხოვსო. დახარჯონ მეტი, ნუ დაზოგავენო.
ოღონდ ერთი პატარა პირობით - გადასახადები გაზარდონო!
მაშინ სხვა დირექტორებმა ამ წინადადებას მხარი არ დაუჭირეს.
პირიქით, საქართველოს ხელისუფლებამ მიიღო გადაწყვეტილება შეემცირებინა საშემოსავლო გადასახადი 20%-მდე. ეს ერთ-ერთი მიზეზი იმისა, რომ ჩვენ ომი+მსოფლიო კრიზისი შედარებით იოლად გადავიტანეთ.
როდესაც ბერძნებმა ხის ცხენი, შიგ დამალული მეომრებით, მიართვეს ტროას, ლაოკოონი უყვიროდა ტროელებს - „რაც უნდა იყოს, ძღვენიც მოჰქონდეს, მზარავს შიშით მე დანაელი“ - ანუ ბერძნების გეშინოდეთო, თუნდაც საჩუქარი მოქონდეთო.
ჩვენს მტერს უნდა, რომ ჩვენ
• მეტი ფული ვხარჯოთ,
• გადასახადები გავზარდოთ,
• ვალები ავიღოთ.
რა ვქნათ?

იძულება სამოთხისაკენ

ეს არის ჩემი სვეტი 3 მაისის ტაბულადან

ხშირად მომისმენია - ნახე, მავანმა მთავრობამ რა ჭკვიანურად გააკეთა - ეს აკრძალა, და ამაზე ნება დართო. კაპიტალის გატანა აკრძალა, შემოტანა კი პირიქით, წაახალისა. ან ბრინჯის იმპორტი აკრძალა, ადგილობრივ გლეხებს კი სუბსიდია მისცა. და ასე შემდეგ...
ხანდახან ასეთ მოქმედებას აქვს პოლიტიკური შინაარსი, ხან ეს სუფთა პოპულიზმია, ხან კი - პოლიტიკური სისულელე.
მაგრამ მათ აქვთ ეკონომიკური შინაარსი? შეიძლება თუ არა აიძულო ეკონომიკა გაიზარდოს?
არა, პოზიტიური ეკონომიკური შინაარსი ასეთ მოქმედებას არ გააჩნია. კიდევ ერთხელ - ეკონომიკური შინაარსი არ გააჩნია, იშვიათად გააჩნია პოლიტიკური შინაარსი.
არის ბევრი მიზეზი, რატომაც არ შეუძლია მთავრობას ეკონომიკის იძულებითი განვითარება. დღეს მხოლოდ ერთ მათგანზე მოგიყვებით.
ინგლისელმა ეკონომისტმა დავიდ რიკარდომ 1817 წელს დაასაბუთა, რომ თუ თითოეულ ქვეყანაში აწარმოებენ იმას, რაც ყველაზე კარგად გამოსდით, და მერე ამ პროდუქტებს გაცვლიან, ორივე ქვეყანა უფრო კარგ შედეგს მიაღწევს. მისი ცნობილი მაგალითია ინგლისსა და პორტუგალიაში ღვინის და ტანსაცმლის წარმოება. ამ მაგალითზე რიკარდომ აჩვენა, რომ მაქსიმალური შედეგი მიიღწევა მაშინ, როცა ქვეყნებს შორის ხდება სპეციალიზაცია, და როდესაც ინგლისი აწარმოებს მხოლოდ ტანსაცმელს, პორტუგალია კი - მხოლოდ ღვინოს, და ერთმანეთში ვაჭრობენ.
ამერიკელმა ეკონომისტმა სამუელსონმა, უკვე მეოცე საუკუნეში, დაამატა, რომ თუ თუ თითოეული ადამიანი აკეთებს იმას, რაც ყველაზე კარგად გამოსდის, ჯამური შედეგი არის მაქსიმალური. თუ თქვენ ერთდროულად ხართ ყველაზე კარგი იურისტი და ყველაზე კარგი მდივანი, და იურისტის ანაზღაურება მეტია, მაშინ ყველაზე კარგი ფინანსური შედეგი გექნებათ, როდესაც თქვენ მთელ დროს იურისტობას დაახარჯავთ და მდივანს კი დაიქირავებთ. მდივნისთვისაც ეს იქნება ყველაზე ეფექტური შედეგი.
მუშა მიწყივ მუშაკობდეს, მეომარი გულოვნობდეს, იურისტი იურისტობდეს და მდივანი მდივნობდეს.
მრავალი ადამიანის შემთხვევაში - თითოეული ადამიანი ცდილობს მიაღწიოს თავისთვის ოპტიმალურ შედეგს. რაც უფრო ნაკლები შეზღუდვაა ეკონომიკში, მით უფრო ოპტიმალურად გამოიყენებს ადამიანი თავის თავს. რაც უფრო ნაკლები შეზღუდვაა ეკონომიკაში, მით უფრო ადვილად გაცვლის (გაყიდის) ადამიანი თავისი შრომის შედეგს.
რაც უფრო მეტია შეზღუდვა ეკონომიკაში - მით უფრო რთულია ამ საყოველთაო ოპტიმუმის მიღწევა.
ეკონომიკა, სადაც ყოველგვარი არაძალადობრივი ეკონომიკური საქმიანობა დაშვებულია, არის თავისუფალი ეკონომიკა. ძალადობრივი საქმიანობისთვის (ძალადობაში მოტყუებაც შედის) კი არსებობს სასამართლო, ჯარიმა და ციხე.
თუ მთავრობას უნდა ეკონომიკის განვითარება, შეიძლება წარმოვიდგინოთ ორი გზა: პირველი - ხელი არ შეუშალოს ადამიანს იყოს მაქსიმალურად ეფექტური, და მეორე - აიძულოს ადამიანი იყოს უფრო ეფექტური. როგორ წარმოგიდგენიათ, აკრძალვებით, დაშინებით და მოტყუებით შეიძლია გავზარდოთ თქვენი ეკონომიკური ეფექტურობა? სხვისი? ყველასი?
უნივერსიტეტის მეოთხეკურსელებმა გადავწყვიტეთ სტუდენტური სამეცნიერო კონფერენციის ჩატარება. მცირედი დახმარება გვინდოდა რექტორატისაგან. მაშინ თსუ-ს პრორექტორი ცნობილი იურისტი სერგო ჯორბენაძე იყო. მოვუყევით ყველაფერი. მოგვისმინა და გვითხრა: „ძალიან მომწონს რის გაკეთებასაც აპირებთ, ხელს არ შეგიშლითო“. ჩვენ გაწბილებულები გამოვედით. ყველანი ვდუღდით - როგორ, რას ნიშნავს ხელს არ შეგვიშლიან?! ეს დახმარების სანაცვლოდ???
მრავალი წლის შემდეგ მივხვდი, რაოდენ სწორი იყო ჩვენი პრორექტორი.
სწორედ ასე - რაც შეიძლება მთავრობამ გააკეთოს კარგი - ხელი არ შეუშალოს არავის.

თბილისი 2034 (ტაბულა, 2 აგვისტო)

ეძღვნება 1982 წელს
სპეციალური გაფრთხილება პანიკის ასაცილებლად: ეს არ არის მხატვრული ლიტერატურა; ეს არ არის არაფრის იმიტაცია; რაიმე დამთხვევა არაფერს არ ნიშნავს; რაიმე არდამთხვევა არაფერს არ ნიშნავს; საერთოდ ეს ტექსტი არაფერს არ ნიშნავს.
თბილისი 2034.
1.
ზემოთკენ მივდივართ?
პირიქით, ვეშვებით?
ძალიან მღლის ნიუ-იორკ - თბილისის რეისი. ეს ბოინგის მესამე თაობის სუპესონიკი არც ისე კომფორტაბელურია, როგორც რეკლამაში. საცურაო აუზი სასაცილოდ პატარაა, რესტორანში არც „უსახელაური გრან-კრიუ“ ჰქონდათ, არც „თაკვერის ხვანჭკარა“. მეტრდოტელმა უშნოდ გაიცინა და მითხრა - ბატონო, საგაზაფხულო აუქციონზე ყველაფერი თავად ქართველმა სირაჯებმა ისეთ ფასებში და ისე სწრაფად იყიდესო, რომ ჩვენებმა მხოლოდ დაგეგმილის მესამედი წამოიღესო, და სანაცვლოდ იტალიური ბაროლო დი მონტალჩინო შემომაჩეჩა. ეეჰ, როგორ ფუჭდება სერვისი!
ან რატომ მითხარი, თბილისში ჩავფრინდეთო - მას შემდეგ რაც მსოფლიო ეკონომიკურმა ფორუმი დავოსიდან გუდაურში გადმოვიდა, იანვრის ბოლოს თბილისში ჩასვლა უაზრობაა - გადაჭედილი სასტუმროები, რესტორნების წინასწარ შეკვეთა, რუსთაველზე ვერ გაივლი, შატლი თბილისი-გუდაური ხომ საერთოდ აბსურდული ფასად იყიდება - რა დრო იყო, მამაჩემმა მოსკოვში წამიყვანა პირველად სკოლის დამთავრების შემდეგ 37 მანეთად! გუდაურამდე ბილეთი კი 700 დოლარი ღირს - თურმე გუდაურის აეროპორტს არ შეუძლია 300 კაციანი თვითმფრინავების მიღება და ამიტომ პატარა 100-იანები დაფრინავენ. თუ არ შეუძლია, რატომ მე ვიყო უნდა ამით შეწუხებული?!!!
არა, არ წავალთ ჯერ გუდაურში. რა მეჩქარება? წელს არც ავსტრალიის პრემიერი ჩამოვიდა, არც არგენტინის პრეზიდენტი, არც ომანის სულთანი. ამ უუფლებო ევროპული ქვეყნების უფროსობასთან საუბარს აზრი არა აქვს - მაგათ არც ფული აქვთ, არც ძალაუფლება. მთავარ ევროკომისარს რთველის დროს ხომ ვესტუმრეთ დედულეთში. ეგეც კაი ტიპია - რამ აყიდინა ვანში ვენახი, როცა შეეძლო კახეთში ეყიდა? „You see, my friend, Vani is the most interesting place from historic point of view, and I like feeling, that I am in the Museum, and I like local vine and wine etc.” ისე გასაგებია, მამა ესტონელი ჰყავდა, და იმერელმა დედამ არ ასწავლა, რომ ვანში ღვინო არ ვარგა - არც ერთხელ სიღნაღის საერთაშორისო კონკურსზე არც-ერთი ღვინო ვანიდან ათეულში არ მომხვდარა. არც ასეულში? კი, მჯერა.
გუდაურში ხვალ დილით ჩავიდეთ, ჩემს პანელს წავიყვან, და ეგრევე დავბრუნდები. მერე რა რომ ანჯელინა ჯოლიმ მთხოვა საღამოზე დასწრება? ეგეც რა, ქორფა კიტრია? ნახევარი სხეული განახლებული აქვს, მერე რა, რომ თხილამურებზე სრიალებს. დიახ, რაც ბიოჩიპები და კუნთშემცვლელები ჩაუდგეს, ძირითად ჩვენი გამოშვებულია. ვიცი რომ იცი, ეს ისე, რომ გესმოდეს, ვისი ხარ.
კი, მართლა ვეშვებით. რა უბედურებაა, აეროპორტი შუა ქალაქშია ფაქტიურად, სად გაგონილა ეგრე. ლილოს ფინანსურ დისტრიქტს, მარტყოფის ჩაინათაუნს და ფონიჭალის საუნივერსიტეტო კამპუსს ეს ხომ ხელს უშლის! უკვე სამი წელია, ჭორაობენ სართიჭალაში ნორმალური აეროდრომის მშენებლობაზე. ეს მართლა ქალაქიდან ცოტა მოშორებული იქნება - კახეთის შარაგზით ცენტრიდან ნახევარი საათი გინდა გლაიდერით. არა, ძალიან ნელა კეთდება ყველაფერი. ან შარაგზა - რა სულელურ სახელებს ამოქექავენ. გვაქვს დამკვიდრებული ჰაივეი - არა, უნდა თქვა შარაგზა!
ძალიან არ მომწონს ეს ახლანდელი კახეთის ჰაივეი - რა უბედურებაა ამდენი ცათამბრჯენი ორივე მხარეს. მახსოვს, 2002-ში ჩამოვფრინდი -ისეთი მყუდრო იყო, ჩაბნელებული, ხეების შრიალს გაიგონებდი. ეხლა? ყველაფერი ბრჭყვიალებს, ტრიალებს, ანათებს! განსაკუთრებით ორი შენობა მზარავს - მაიკროსოფტის ევრაზიული ჰედკვორტერი და დაღესტნის საელჩო. ან რა ზომებია, ან რა ფერებია, ან რაში ჭირდებათ ამხელა შენობა შუაგულ თბილისში. ვაი, ვაი, ესენი მეოცე საუკუნეში ჩარჩნენ.
ისე გაუგებარია, რატომ არის თბილისში ეს საელჩო? 2024 წლის დეცენტრალიზაციის რეფორმის შემდეგ, როცა 2014 წელს ქუთაისში გადასულ პარლამენტს მიჰყვა 2024-ში უზენაესი სასამართლო სოხუმში და 2025-ში პრემიერის ოფისი და შვიდივე სამინისტრო ახალქალაქში, საელჩოს თბილისში რა უნდა?
არა, წესრიგი არ გვიყვარს ქართველებს, და ამიტომაც ვართ ამ დღეში.
რა დღეში?
გოიმების ქვეყანა ვართ.
მერე რა, რომ გავმდიდრდით. ეგრე ჩვენსავით მდიდარი ევროკავშირიცაა!
რაღაც შეზღუდულები ვართ.
მეც? არა, მე არა. მაგრამ ეს ახალი თაობის ბიზნესმენები კი. მაგალითად, არცერთი მათგანი ბიზნესს (დიდ ბიზნესს, თორე ეხლა სახინკლეები და სახაჭაპუროები კი) არ აკეთებს არც ზაირში, არც ბირმაში - ხომ გასაგებია, რომ ეგენი ხვალ დაგვეწევიან. ძალიან ტრადიციულები და ჩაკეტილები ვართ - ოფისი კახეთში, მამული სამეგრელოში, ქარხანა ჩინეთში, ბანკი ამერიკაში, ვენახში ფრანგები, ზამთარი ბათუმსა და ბიჭვინთას შორის, ზაფხული ჯავასა და ამბროლაურს შორის. Примитив! ამიტომ ვართ მესამე ადგილას ეკონომიკური ზრდით. რა დრო იყო, ზედიზედ ხუთი წელი რომ პირველზე ვიყავით, ეეეჰ! შენ მაშინ პროექტშიც არ იყავი. იყავი? ოკ.
არ გინდათ ზაირი და ბირმა - მაშინ სამხრეთ ამერიკაში წადით! მანახე ვინმე ახალგაზრდა, ვინც რამე ბიზნესი დაიწყო გვატემალაში, კოსტა-რიკაში, პარაგვაიში, თუნდაც ურუგვაიში - არავინ. არა, არა, მე Georgian-PanAmerican-ს საერთოდ ქართულ ბიზნესად არც ვთვლი - მოსკოვში დაიბადა, ჰარვარდში ისწავლა, სან-ფრანცისკოში დაიწყო, ეხლა ელეიში ცხოვრობს. მერე გვარი! იყო ჯუანშერ ტყეშელაშვილი და სახელი და გვარი დაიმოკლო - ვერავინ ვერ წარმოთქვავსო - რა მარაზმია! Juan Tkeshvili – shame on you. მამამისი ცოცხალი რომ იყოს, თავს დაიხრჩობდა.
მერე რა, რომ ჩვენებური გვარები უჭირთ - მეორე ცოლი რომ მოვიყვანე, მამამისს ძალიან უჭირდა ჩემი სახელის და გვარის წარმოთქმა - ცხრა იეროგლიფი გამოვიდა, და ვერ ხვდებოდა - ზა ალ ოკო რო ჩედ ლი ში ვი ლი - ამას დღესაც სწორად ვერ იტყვის, მაგრამ მე ზა ლი კი არ გავხდი.
და ესენი ჩემზე ამბობენ, დაბერდაო? შენ ყურით მოგისმენია? ნუ რაცა გაქვს ყურად მიერთებული! მაგათი....ბებერი ლომი ჯობია ახალგაზრდა ტურასო - ნათქვამია. ისე კარგი ნეიროპიუტერი გამოგიგონეს დიღმელმა ბიჭებმა - ამდენი ხანია გებაასები, ჯერ ვერ გამაბრაზე.
მეზარება ეხლა წალენჯიხაში წასვლა ორი საათი მანქანაში - ჰილტონ-ლილოში გავათევ ღამეს. შენც გემოზე დაგტენი.
2.
ცოლმა - რა გინდა, პური თუ კოფეო. პური ავირჩიე, ორივეს არ შემარგებდა.
ამ დროს გაგა შემოვიდა - მამა, მამა, ეს რა არისო, რისენტლი ფაუნდო. ზველი ტსიგნი იკო - ვეფჰისტკაოსანი. ოლდსტაილზე. ჩემმა ბიჩმა არტს იტსის - თ, ღ, წ, ჭ, ხ, ც, ჟ, ყ, ქ - ადრე რომ არსებობდნენ. ამიტომ ვერ ტსაიკითხა. როტსა ვუტჰარი - ვეფჰს ტკავი გააზრო და ჩაიტსვა (დისგასტინგ) ერტმა ტაფ გაიმ-მეტკი, ვეფჰი რა არისო და ტკავი რა არისო, ვაჩვენე ვირტუალში. მე ბაბუას ზოოპარკში დავკავდი გმირტა მოედანზე. მერე ბელგიელი მტსვანეების მოტკოვნიტ მივუერტდიტ ტსკოველტა უფლებების ევროპულ კარტიას, და დავჰურეტ რეალში ზოოპარკი. იქ ვეფჰიტს იკო, ბაკაკიც, გველიტს, ტუტიკუშიტს და ფოტსჰვერიტს. მიკვარდა ზველი ზოოპარკი და ტსოტა გული დამტსკდა. ინ პრინსიპლ, შეგვედზლო არ მოგვეტსერა ჰელი ამ კონვენტსიისატვის, მაგრამ მტავრობამ სტსორი კნა - ეჰლა საკარტველოში ტსჰენზე ან ვირზე ჯდომა არ შეიზლება, და ზროკას ადგილობრივი ანესტეზიიტ ტსველიან, და ყველა ევროპელ მტსვანეს ვუკვარვარტ.


ვჩამტ და ტსოლი მეუბნება - აჰალი მინისტრი გკავტო? ვერაფრიტ ვერ ავუჰსენი, რომ მე ვარ არა ევროპასტან მჩიდრო ინტეგრატსიის სამინისტროს ტანამშრომელი, მე ვარ ევროპულ კანონმდებლობასტან გრმა და კოვლისმომტსველი ჰარმონიზატსიის სამინისტროს სოფლის მეურნეობის პროდუკტსიის კანონმდებლობის ჰარმონიზატსიის დეპარტამენტის პროდუკტსიის გადამუშავების სამმარტველოს მტავარი სპეტსიალისტი. ჩემს ტსოლს კანდაკან სულ არ აინტერესებს დეტალები.
გუშინ დეპარტამენტის უფროსსმა გამომიზაჰა და მიტჰრა - „I appreciate what you are doing for deep and comprehensive harmonization, so I want to promote you as head of new sammartvelo of competition policies legislative approximation of ”-ო. ეგ ტუ გამოვიდა, კარგია, კელფასიტს მეტი, და ბრუსელში ვივლი კოველი ტვე. ეს იმის შედეგია, როცა ჩემი კანონპროეკტი საოჯახო მიზნებისტვის ტკემლის და გოგნაშოს ხარშვის უსაფრტკოების რეგულატსიის შესაჰებ მოეწონა.
ეჰლა კარგად გავერკვევი ამ ტოპიკში, რიპორტები დავსირჩე, რატს კი შიდანეტში ეკიდა.
ზველი რიფორტები ოტსდატჰუტმეტი ტსლის ტსინანდელი იკო - ტსოტა გამიჩირდა ტსაკიტჰვა - ოლდნუსკურიტ იკო დატსერილი. ტვალები მეტკინა.
აღმოვაჩინე - ბევრ სოფელში დგემდე ჰმარობენ ტონეებს - ეს ჰოუმმეიდ ბეიკინგ ოვენია თურმე ლოკალ სტაილ. ცოტა ტონეა, და ერტი ტსისკვილია რამდენიმე სოფელზე. ანუ ტონეების ოლიგოპოლია და ტსისკვილების მონოპოლიაა. მე ეგრევე ვიფიკრე - ავაშენოტ მუნიტსიპალური ტონეები. დავევიდეოვე ტორნიკეს სოფლების განვიტარების და აკვავების სამინისტროში და მოვუკევი. მიტკრა, ბრილიანტ აიდიააო, მაგრამ გაკოტრდებიანო.. მაგას რა ჯობია-მეტკი, დავასუბსიდიროტ-მეტკი. მეტი სუბსიდირება - მეტი სტაბილურობა. ეს ტუ გავიტანე, აკალი სამმარტველო კარგად დაიტსკებს - ლიგალ დრაფტინგიტს ჩემი იკნება, მერე ტენდერები კონსტრატსტიონ-კომიშონინგზე, მუნიტსიპალური ტრეინინგები კაპასიტი ბილდინგისატვის, სუბსიდირება ჩაიდება ეროვნული განვიტარების გეგმაში, ბაჯეტ ეპრუვალი კოველტსლიურად. აუტკამების შეფასების ტსესები. შეიდზლება ოვეროლ ტსალკე სააგენტოც გაჰდეს შესაკმნელი. და მე უფროსი! კუუულ!!! სადმე უნდა ვნაჰო, როგორ გამოიკურება ტონე!
საჰლში მივედი, მამაჩემს მოვუკევი. ნეტა არ მომეკოლა - ტიპიური ლიბერტარიანელი ევროსკეპტიკია. დამიტსკო გინება მე და მტავრობას - სულ დზველასოებიანი სიტკვებიტ. ამდენი ყ, ჭ, ძ და ღ არ გამიგია მას მერე, რატს ჩავიჩერი მატემატიკის გამოტსდაში. მამაჩემი იზაჰდა - რას ერჩიტ საკარტველოს, გაანებეტ ტავი, ვერ ჰედავტ ეკონომიკა არ იზრდება უკვე ოტსი ტსელია და ასე შემდეგ. ეკონომიკა რატომ უნდა გაიზარდოს, რაში გვჭირდება. თქვენი ევროპაც კი გაიზარდა ატ ტსელიტსადში რვა პერსენტიტო! ჩვენ რა, ევროპას ვაჯობოტ? მერე ბრუსელში ვუტკრატ ჰარმონიზატსია არ დამტავრდა და ჩვენ გისტსრებტო? ტკვენი ფული აგარ გვინდა, ისედაც კარგად ვარტო?
კიდევ კარგი, მტავრობაში ასე არავინ ფიკრობს - მას შემდეგ, რატს მეტსნიერულად დასაბუტდა, რომ ეკონომიკური ზრდა არ არის მტავარი - მტავარია ჰარმონიული განვიტარება და სიმშვიდე - ანუ ევროჰარმონიზატსია და სტაბილურობა. ის ბნელი პერიოდი, როტსა ეკონომიკა იზრდებოდა სტსრაფად და უკონტროლოდ, ტსარსულს ჩაბარდა. ბლეკ ტენ იარს - 2004-2014. კველას შეეზლო ეკეტებინა რატს უნდოდა - სრული კაოსი იკო, ინვესტორები პულს აბანდებდნენ, ბიზნესებს ხსნიდნენ, როგორც უნდოდატ, მაგაზიები ვაჩრობდნენ რიტიტს უნდოდატ, ჩარბ კონკურეტსიას არავინ არეგულირებდა. ეკონომიკა იზრდებოდა ტავისიტ, ეროვნული გეგმის გარეშე. რა დროზე ტსაუსტრეს სოციალისტ-ევროოპტიმისტებმა! ეჰლა ალბატ ვიკნებოდიტ სინგაპურივიტ და ჰონკონგივიტ - განვიტარებული ქვეყანა ევროკავშირში მოჰვედრის შანსის გარეშე. ფულსაც არავინ მოგვტსემდა...
მამაჩემისნაირები რეტროგრადები ბევრნი არიან, მაგრამ დგეს ეგენი არ ტსკვეტენ საკარტველოს ბედს. კიდევ ოტსდაატი ტსელი და ჩვენც ევროკავშირში ვიკნებიტ.
გვტსკალობდეს ბრუსელი!

3.
ვსიო ნარმალნო დღეს.
ჯერ ერთი, შვილს სამუშაო გავუჩალიჩე - მომავალ თვეში სტროიკაზე პრარაბის პამოშნიკად წავა და 20 000 ლარს მიიღებს ჩისტიმი და უფასო სპეცოვკას. მაგას ჩემს მაყუთს დავუმატებ, და ველასიპედს გამოვიყვან პოსლეზე. მერე მთავარია რასსროჩკა არ გავაცდინო.
მეორე - გუშინწინდელი ხაჭაპურები იყიდებოდა ძალიან იაფად. სამივე ნაჭერი ვიყიდე, სახლში გავხუხავ კერასინკაზე. ეტყობა საქონლის ჩამოფასების საქალაქო სამსახურს რაღაც შეეშალა და დიდი სკიდკა დაუანგარიშა მაღაზიას. ძაან ვკაიფობ ამეებზე - თვეში ერთი სტო ტისჩ კი შეიძლება დაზოგო, თუ სულ დადიხარ და ცენნიკებს და ნაკლკეიკებს ამოწმებ. გაუმარჯოს ჩამოფასებას!
მესამე - ჩვენი პადიეზდის შეხვედრა იყო აღმასკომის კომუნხოზის უფროსის ზამთან, ხუთი წლის წინ რომ კრიშაზე ჟეშტი აგძვრათ და გაწვიმდათო, გეშველათო. პრეზიდენტმა ვნეპლანოვი ჟეშტი გამოგიყოთ 20 მეტრკვადრატაო. სამ თვეში შემოიტანენ საქართველოში ათ ვაგონ ჟეშტს და მიხვალთ პრომბაზაში და წამოიღებთო, აჰამც თქვენი ნაკლადნოიო. ვენაცვალე მაგას - როგორც დაგვპირდნენ შარშანწინ წინასაარჩევნოდ, ისე გააკეთეს. მალადეც!
მეოთხე - ჩემმა ცოლმა კბილი ამოიღო - ორი თვის წინ ატკივდა, სულ ყმუოდა, ამოღებაზე ჩავეწერეთ, რიგი ოთხი თვის იყო, მაგრამ მთავრობამ კიდევ სამი სტომატოლოგს მისცა რაზრეშენიე, რომ ემუშავათ, და უცბათ რიგი წავიდა. გაუმარჯოს მთავრობას!
მეხუთე - ჯიშის და ჯილაგის ლიგის პრეზიდენტი ვოვა უცმაცუნაშვილი დაინიშნა საგარეო საქმეთა მინისტრად. მაგარი კაცია, ჩემს წინ სწავლობდა პიისიატპიატიში. მაგას დიდი სვიაზები აქვს რუსეთში. ვოვა ჯერ ციმბირში სეტკით და გლუშიტელებით ვაჭრობდა. მერე პადმასკოვიეში რესტორანი გახსნა. იქ ერთი სტუდენტი დაუდიოდა, სახინკლაოდ. ეხლა ის კაცი გამხდარა პუტინის პამოშნიკის სეკრეტარიატის მთავარი კამპიუტერშიკის - ჩემი ყურით მოვისმინე ჯიშჯილაგლიგის სხოდკაზე - დაჭრილი სასისკები უნდა გაეყიდათ, და მივედი.
ბატონმა ვოვამ თვითონ მოყვა. ჩერეზ ეგ კაცი კანალი მაქვს სტაპრაცენტნი პუტინზეო.
ეხლა განაცხადა დასავლეთ საქართველოს სოფლებისთვის ქალაქ ხაშურს დიდი მნიშვნელობა აქვს, როგორც გასაღების ბაზარს, ამიტომ ჩემს თავზე ავიღებ, რომ ხაშურში დევნილები დაბრუნდნენო და ვაჭრობას ხელი არ შეეშალოსო! ასევე თიანეთშიო. კანეჩნა, უნდათ დევნილებს იქ წასვლა - რუსეთის პასპორტებს აძლევენ, პენსიები აქვთ მაღალი - ჩვენ ფულზე 80 000 ლარი - შეგიძლია ყოველდღე ბუხანკა პური იყიდო, თვეში ერთხელ ტუშონკა გეკუთვნის. მეც წავიდოდი, მაგრამ სპრავკა არ მაქვს, რომ იქაური პრაპისკა მქონდა. ყიდვა შეიძლება მაგ სპრავკის, პასპარტისტკა მყავს ნაცნობი, ოთხი მილიონი და ვსიო. ერთი ჩემი ნაცნობი დაბრუნდა ეგრე ქარელში, ეხლა თვეში ერთხელ სოჩი-ერევანის მატარებლის პრავადნიკს ერთ მეშოკ სუხარებს ატანებს ცოლთან.
კიდო ვოვამ თქვა, არ დაგავიწყდეთ, რუსეთი ერთმორწმუნე ქვეყანაა, ქართველები ისე უყვართ, ვერ წარმოიდგენთო. ჩემი სეხნია, დიდი ვოვა ქართულ ღვინოს სვამსო, და ნაბეღლავს პახმელიაზეო, ამიტომ იძახისო, „без Грузии не протяну и дня“-ო. პატარა ბიჭი ხომ არ არის, პად ძევიანოსტოა. და, თურმე, რვა აგვისტოს ქართულ ეკლესიაში დადის. ვოვა ვივა!
მეექვსე - მთავრობამ თქვა, რომ უცხოური ვალუტის შემოსვლისთვის ბრძოლის გაგრძელების ამბავში, რესტორნებს და სასტუმროებს შეეძლებათ თვითონ დააწესონ ფასებიო. ხუთივე რესტორანს შეეძლება მარგარინზე ერბოკვერცხიც, მაკარონის ხაჭაპურიც და პურის კატლეტიც გაყიდოს თავისუფალ ფასში. კანეჩნა, ფასების ცენტრალურ საკალკულაციო ბიუროს ინფორმირებით. სახელმწიფო სასტუმრო „დიადი საქართველო“ (ადრე რომ მარიოტი იყო) და მუნიციპალური სასტუმრო „ერთმორწმუნე მეზობელი“ (ადრე შერატონი) მიიღებენ უფლებას, რომელიც ადრე ჰქონდა მხოლოდ სასტუმრო“სათნოებას“. ჯერ არ მომეწონა, მაგრამ მერე დიქტორმა თქვა - სამაგიეროდ, მოსახლეობის სოციალური შეჭირვებულობიდან გამომდინარე, მცირდება ფასი რესტორნებში პურზეო. აი ეგრე! ყოჩაღ მთავრობა! მაგარი ჭკვიანები არიან - იქეთ აწიეს, აქეთ დაწიეს! რავნავესიეა!
მეშვიდე - კუბოს შეკვეთაზე რიგმა მომიწია. შარშანწინ ჩემი სიმამრი მოკვდა და ლიმიტი ამოგვეწურა, და რომ მომკვდარიყავით ვინმე, უკუბოდ დაგვმარხავდნენ. ეხლა ერთ ბეზრაზმერნი კუბოს შევუკვეთავ, მომავალ წელს ოსეთიდან ჩამოიტანენ - იქ კი აკეთებენ, მაგრამ რუსული ქარხანაა და მაგარი კუბოები აქვთ - ნამდვილი რუსული ხარისხი. გინდა მე მოვკვდე, გინდა ჩემი ცოლი, გინდა შვილი - ყველას მოგვერგება, მაშ! მამენტ, ორნიც ჩავეტევით.
ეგ კარგია, ოსეთთან ზავს რომ მოვაწერეთ ხელი - თორემ იქამდე ძალიან ჭირდა. იმასთან შედარებით მაგარი აბლეგჩენიაა.
ჩემი მეზობელი მეუბნება, ეგ ოსეთის ზავის გამო კი არ ვართ უკეთესადა, პროსტა მთავრობა რომ ოცი წლის წინ ეროვნული ეკონომიკური განვითარების ხუთწლიან გეგმებზე გადავიდა, ფასების კანტროლი დაიწყო, და გაყიდული ქონება ისევ ხალხს დაუბრუნა, ამან შედეგი მხოლოდ ეხლა გამაიღოო.
რატომ-მეთქი მარტო ეხლა?
მაშინ პროსტა დიდი კომპიუტერები არ გვქონდა და ეხლა გვაჩუქა ჩრდილო კორეის მთავრობამ ოთხი ცალი, ნახმარებია, მაგრამ ყველაფერს ზუსტადა თვლიანო. ისე, ჩვენს ქუჩაზე ერთ შენობას აწერია: „სსიპ „ეროვნული ეკონომიკური განვითარების ხუთწლიანი გეგმის კვარტალური ჭრილის მთავარი პრიორიტეტების ზუსტად განსაზღვრის რესპუბლიკური სამსახურის ცენტრალური გამოთვლითი ცენტრი“. პა კრაინეი მერე, შიგნით რაღაც ამ ბოლო დროს ზუზუნებს.
მაგრამ მე მაინც მგონია, ოსეთთან მირნი დაგავორია პრიჩინა. მაინც დიდი საქმე გააკეთა წმინდა მეფის ერეკლე მეორის (ბაგრატიონის) და წმინდა მოღვაწის სერგო წამებულის (ორჯონიკიძის) სახალხო-კონსერვატიულმა ეროვნული სამართლიანმა ფორუმმა (ჩემი ქვისლია მანდ დაცვაში).
თან ჩვენი ეკლესიის იურისდიქცია აღსდგა ოსეთში, საშვილიშვილო რამ გაკეთდა. მაგას მაგრა უშველა, რო პუტინი რუსეთის პატრიარქი გახდა.
ზნაჩიტ, შვიდი საქმე გამოვიდა უდაჩნი.
ხვალისთვის ჩავითქვი - მთავრობამ გამოაცხადოს, რომ დენი გვექნება სამი საათი ყოველდღე. მაშინ ვარკეთილში მშენებარე სასწაულმოქმედი სერაფიმ საროველის ტაძარს ათივე საშვილიშვილოთ გადანახულ აგურს შევწირავ. ბლია ბუდუ!
ერთი რამე კი მაგრა მეწყინა - გაზმანოვს ხმა დაუკარგავს.
გაზმანოვის ხმაზე წავალ, პატარა ჭიქას წავაქცევ.