მთლიანი შიდა პროდუქტის მოსაწყენი გათვლები და გასაკეთებელი არჩევანი

გაზეთებში შეგიძლიათ ნახოთ, რომ საქართველოს მშპ/სულზე არის 2900 დოლარი, და მეორე დღეს ასევე გაიგოთ, რომ ეს მაჩვენებელი 4400 დოლარია. იტყუებიან? არა. ეს დათვლის ორი გზაა. პირველი - ითვლიან მშპ-ს საბაზრო ფასებში - თუ ვაწარმოეთ 10 000 ტონა ვაშლი და დაახლოებით 10 ცენტად გავყიდეთ - ეს არის 1 მილიონი დოლარის წვლილი მშპ-ში. მეორე გზა - თუ ვაშლი მსოფლიოში ღირს 30 ცენტი /კილო, მაშინ ჩვენ რომ 3 მილიონი დოლარის ვაშლი შეგვიჭამია. ასეთ დათვლას ჰქვია PPP (purchase power parity)-based ანუ მსყიდველობისუნარიანობის თანაბრობაზე დაფუძნებული, და უფრო რეალურად ასახავს დოვლათს. ასე დათვლილი ჩვენი მშპ/სულზე დაახლოებით 4400 დოლარია.(ყველგან გამოყენებულია დაზვერვის ცენტრალური სამსახურის მონაცემები)
ბევრია ეს თუ ცოტაა?
ცოტაა. ამ მაჩვენებლით ვართ 149 ადგილას მსოფლიოში - დიდი ვერაფერი შედეგია. ცოტათი ჩამოვრჩებით სირიას და მაროკოს, და ცოტათი ვუსწრებთ ჰონდურასს და პარაგვაის. მნიშვნელოვნად ვუსწრებთ რამდენიმე ათეულ ქვეყანას ღარიბ და უღარიბეს ქვეყანას. უფრო შეძლებულები ვართ, ვიდრე ინდოელები, პაკისტანელები, კამერუნელები და მოლდოველები. სამჯერ ვუსწრებთ გამბიელებს და ჰაიტელებს, ოთხჯერ ბირმელებს, ხუთჯერ ეთიოპებს, და ოცჯერ ზიმბაბველებს. თუმცა ზიმბაბველებს ყველა უსწრებს. საწყლები!
ჩამოვრჩებით 148 ქვეყანას, მაგრამ აქედან დაახლოებით ჩვენს დონეზე ან ცოტათი წინ არიან ნაურუ და გვატემალა, ალჟირი და ჩინეთი, ალბანეთი და ეგვიპტე. ჩვენზე სამჯერ უფრო შეძლებულია - ბოტსვანა, მექსიკა, გაბონი, და ხუთჯერ შეძლებულია ტრინიდადი და ტობაგო, მალტა და ომანი, შვიდჯერ ტაივანი, ბაჰამა და იტალია, ათჯერ კაიმანის კუნძულები, აშშ, ფარერის კუნძულები. დიახ, ჩვენგან ფეხბურთში დამარცხებული ფარერის კუნძულები ერთ სულზე სიმდიდრით მსოფლიოში მეათე ადგილზე არიან და ჩვენ ათჯერ გვისწრებენ.
მოკლედ, ბოლოში მივჩანჩალებთ. თუმცა წინსვლის შანსი გვაქვს. 2003-2007 წლებში მსოფლიო ეკონომიკა გაიზარდა წლიურად დაახლოებით 5 %-ით, ქართული კი დაახლოებით 10%-ით. და წინ დაახლოებით 20 ადგილით წავიწიეთ.
ახალი დანიშნული ვიყავი მინისტრად, და სატელევიზიო გადაცემის შემდეგ სხვა მონაწილეებთან (პარლამენტის წევრები სხვადასხვა ფრაქციიდან) ერთად სავახშმოდ წავედით. ჩამოვარდა საუბარი, როდის ვიქნებით ევროპასავით. მე ვუთხარი, წლევანდელივით თუ 6%-ით გავიზარდეთ, 70 წელი გვჭირდება-თქო. ამან დიდი ალიაქოთი გამოიწვია, და ერთ-ერთმა დეპუტატმა მითხრა - ვარიანტი არ არის, მაქსიმუმ სამი წელიო.
ამაზე მე გულუბრყვილოდ დავუწყე ახსნა, რომ დათვლა ძალიან მარტივია, ზრდის სიჩქარების განსხვავება ხარისხში აგყავს და როგორც კი ეს ვთქვი, ეგრევე სიჩუმე ჩამოვარდა. ხარისხში აყვანა ძალიან დამაჯერებლად ჟღერდა.
უცბათ ერთ-ერთი მათგანი ჩემსკენ გადმოიწია, და ჩურჩულით მკითხა:“ ბატონო კახა, პრეზიდენტმა თუ იცის ეს ამბავიო?“
ჩათვალა, რომ ეს სახელმწიფო საიდუმლოა, რომ სამ წელიწადში ვერ დავეწევით ევროპას.
მაშ რამდენში?
ბევრი თვლის, რომ რაღაცნაირად შეიძლება გადავხტეთ. ეხლა ვართ ღარიბები, და მერე უცბათ რაღაცნაირად გავმდიდრდით. ალბათ ლატარიაში მოვიგებთ.
მაგრამ მაგ ლატარიას არავინ ატარებს. ასე რომ, მხოლოდ ერთი გზაა - ჩვენ ყოველწლიურად უფრო მეტად უნდა გავიზარდოთ, ვიდრე სხვა ქვეყნები. ღვთის წყალობით, შეცდომებს ეკონომიკაში ვუშვებთ არა მარტო ჩვენ, არამედ სხვა ქვეყნებიც.
იაპონური სასწაული მდგომარეობდა იმაში, რომ დაბალი გადასახადების პირობებში იაპონია იზრდებოდა 10%-ით 10 წლის განმავლობაში, 5%-ით შემდეგი 10 წლის განმავლობაში, და 3%-ით კიდევ ათი წელი. მერე აღარ იზრდება.
აზიური ვეფხვები - ტაივანი, ჰონკონგი, სინგაპური, სამხრეთ კორეა - 25 წელი იზრდებოდნენ დაახლოებით 7 % წელიწადში.
ომისწინა ხუთი წლის განმავლობაში ჩვენ მივაღწიეთ წლიურ 10%-იან ზრდას.
ჩინეთი ასე იზრდება ბოლო 30 წელი.
რა გამოვა, ჩვენც რომ 30 წელი ასე ვიაროთ. 10% წლიური ზრდით?
2015 წელს ნამიბიის დღევანდელ დონეს გავუსწრებთ. (მაგრამ განა ეს საკადრისია? რაღაც აფრიკულ ქვეყანას გვადარებენ?)
2017 პალაუს და ბელიზს. (ამ მთავრობამ სირცხვილი დაკარგა, პალაუ და ბელიზი გვინდა?)
2021 კოსტა-რიკას. (ბენდუქიძე იუდა!)
2026 - ბარბადოსს და უნგრეთს. ( სად იყვნენ მაგენი, ჩვენ რომ უკვე რუსთაველი გვყავდა).
2029 - ომანს და ჩეხეთს. (ისევ არაბები! რაზე იბრძოდა მაშინ დავით აღმაშენებელი?)
2034 - ვუსწრებთ დღევანდელ ავსტრიას და ვუახლოვდებით შვეიცარიას. (აქ რა უნდა თქვან, ვერ მოვიფიქრე)
2036 - დღევანდელ სინგაპურზე მდიდრები ვხდებით. (გამოტყდა ბენდუქიძე, რომ ევროპაში არ უნდა. მაგენი ხეებზე იჯდნენ, ჩვენ როცა სახარებას ვკითხულობდით).
აირჩიეთ, როგორი ზრდა გინდათ? იცოდეთ:
წელიწადში 12% - 2040 წელს ვიქნებით მსოფლიოს წამყვანი ქვეყანა. დღეს ასეთი მდიდარი ქვეყანა არ არსებობს.
წელიწადში 10% - 2040 წელს ვიქნებით მსოფლიოს ყველაზე შეძლებულ ოც ქვეყანას შორის
წელიწადში 7% - 2040 წელს ვიქნებით განვითარებული ქვეყნების ბოლოში
წელიწადში 4% - 2040 წელს ვიქნებით ბანძები
წელიწადში 2% - 2040 წელს არ ვიქნებით.
არაფერი არ ვიქნებით.
ა რ ა ფ ე რ ი
ა რ ა ფ ე რ ი
ა რ ა ფ ე რ ი
ა რ ა ფ ე რ ი

ჩვენი სტერეოტიპები

ალბათ ყველა თქვენგას მიუღია მონაწილეობა ქართველების და ქართველობის შესახებ კამათში - სადაც ერთმანეთს გადაეხვევა ყველაფერი, დაწყებული ბასკებიდან და დამთავრებული შემწვარი გოჭის უპირატესობით სუშისთან შედარებით
მე ახალგაზრდობაში პაპუასებმა დამაინტერსეს, და საკმაოდ ბევრი წავიკითხე და დღემდე ინტერესით ვკითხულობ მათზე. მათმა დილეტანტურმა შესწავლამ დამარწმუნა პირველად ადამიანების და ეთნოსების თანაბრობაში. ერთერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი ეტაპი ჩემი მსოფლმხედველობის ჩამოყალიბებაში ალბათ.
არსად არ გამიგია, პაპუასებს ჩვენნაირი კამათები აქვთ თუ არა ნამდვილ პაპუასობაზე ან პაპუასების უპირატესობაზე სხვა ყველა ადამიანთან შედარებით, მაგრამ ჩანს მაგაზე ნაფიქრალი აქვთ. ერთ-ერთ ტომს, რომელიც საკმაოდ კარგად არის შესწავლილი, ჰქვია მარინდ-ანიმ, რაც ნიშნავს ნამდვილი ადამიანები, ან, უფრო ჩვენებურად - კაცური კაცები. და გასაგებია, რომ სხვა ტომები არ არიან მარინდ-ანიმ, არ არიან კაცური კაცები. ხომ კარგად გვესმის ჩვენ ჩვენი ძმა პაპუასების?
ჩემი ამოცანა არ არის გაგაცნოთ გაგაცნოთ პაპუასების კულტურას. მე მინდა მხოლოდ წარმოვიდგინო, როგორ მსჯელობენ ისინი კაცობაზე და პაპუასობის უზენაესობაზე. ყველაფერი დაფუძნებულია რეალურად არსებულ წეს-ჩვეულებებზე (მართალია სხვადასხვა ტომებში).
მაშ ასე, ორი პაპუასის წყნარი საუბარი:
- წარმოგიდგენია, თურმე ეს თეთრკანიანები იმდენად არ ცემენ პატივს თავის გარდაცვლილებს, რომ გემოსაც არ უსინჯავენ.
- რას ლაპარაკობ! მშობელი რომ გარდაეცვალოს, იმასაც არ შეჭამენ?
- არა, შეჭამენ კი არა, გეუბნები, გემოსაც არ უსინჯავენ.
- ტვინსაც არ ჭამენ?!!!
პირველი - ოოოჰ, ჩემი არ გინდა დაიჯერო, გგონიათ რომ ეგენი ნორმალურები არიან, მომისმინე - არც ტვინს, არც ღვიძლს, არც არაფერს არ ჭამენ!!!
- მაგათი ურჯულო დედა ვატირე, ეგ რა ველურობაა! მაგნაირი ხალხი სიცოცხლის ღირსია? სუფთა ცხოველები არიან, კაი პროსტო უბნელი რომ მოკვდეს და არ შეჭამო, მოსულა, მაგრამ მშობლებზე უარი თქვა, რა წესია, რა ადამიანობაა?!
- მე მაგათზე წიგნი წავიკითხე - იმის შემდეგ ვერ ვიტან.
- ასეთი რა ეწერა, კი მაგრამ?
- რა და ჯერ ეს, რაც მოვყევი, მერე თითოს თითო ცოლი ყავს!
- რა უცნაურია.
- ცოლის მოსაყვანად რომ მიდიან, ყვავილები მიაქვთ/
- ყვავილები? ვარიანტი არ არის, მაშაყირებ!!!
- გეუბნები, რა, სუფთა ქაჯები არიან, იმის მაგივრად, კაცი მოკლან, სასქესო ორგანოები დააჭრან და საცოლეს აჩუქონ, ყვავილები მიაქვთ.
- მართლა შემზარავია. იმედია მერე კაცურად ცოლს კეფას სისხლის და შარდის ნარევით დაუზილავენ, სიყვარუული ხომ ყველას ერთნაირი უნდა გვქონდეს.
- მესმის რომ ძნელია ამის დაჯერება, მაგრამ შარდით საეროდ არაფერს არ ზილავენ, არც ბებერი ნათესავის ქონით, არც სისხლით. ამიტომ საზარლად სუნი ასდით.
- ეს რაღაც გოიმობის ჩემპიონატი ყოფილა, რა ცხოვრება აქვთ, რათ უნდათ ეგეთი ცხოვრება, რა სიამოვნებაა. საჭმელად ალბათ რამე სისაზიზღრეს წამენ, ვერც კი წარმომიდგენია, იმდენად უცნაურად ცხოვრობენ, რა უნდა ჭამონ.
- ჭამენ შემწვარ გოჭებს, ქათმებს, თევზებს.
- კიდევ კარგი, რაღაც ადამიანური ჰქონიათ. მაინც ჩვენებური შემწვარი გოჭის გემო ყველგან ესმით. ჩვენებურ შემწვარ გოგოსაც სიამოვნებით მიახრამუნებენ, გასაგებია.
- მაიცა, ეხლა რას გეტყვი - ადამიანის ხორცს საერთოდ არ ჭამენ!!!
- ეგ ხომ თქვი!
- არა კაცის, არც ქალის, არც ბავშვის, არც დაუშვათ, მტერი მოკლეს. იმასაც არ ჭამენ.
- რას ამბობ! ეგეთი ხალხი, რომელსაც პირის გემო არა აქვს, უნდა გაანადგურო. როგორ შეიძლება გოგოს ხორცი არ გიყვარდეს! ჯერ რომ გამოშიგნავ, შიგნით სურნელოვან ბალახებს ჩაუფენ, ნაცარში ჩაფლავ და ზემოთ კოცონს გააჩაღებ, მეორე დღეს მიხვალ, კოცონი უკვე ჩამქრალია, ამოიღებ ამ თოთო ხორცს და შეჭამ - ვისც ამის გემო არ ესმის - კაცი არ არის!
- გეუბნები, არ არიან ადამიანები, მაგათი ჯიში და ჯილაგი უნდა გაწყდეს, ველურები არიან, კაცობა არ ესმით, ნათესაობა არ ესმით, ჭამა არ ესმით!
- ნათესაობა არ ესმით? აი ჩვენთან რომ ნათესავი მოგიკვდება, თითის ერთი ფალანგა უნდა მოიჭრა. მეორე მოგიკვდება - მეორე ფალანგა და ასე შემდეგ. ამას ხომ აკეთებენ? რაღაც ადამიანური ხომ შერჩათ?
- ეეჰ, შენ მაინც დაბრადუშნი ტიპი ხარ, გინდა რამე კარგი იპოვო მათში - არა, ამასაც არ აკეთებენ. ზოგოერთი უფრო ცივილიზებული ტომები ყვირიან და სახეს იკაწრავენ, მაგრამ უმრავლესობა არაფერს არ შვება.
- იცი რა? ჯერ მიკვირდა, მერე მეზიზღებოდნენ, ეხლა კი მეცოდებიან. ასე კაცობა, პირის გემო, სიყვარული, ოჯახი დაკარგო - მართლა ძალიან საცოდავო ხარ.

აი ასე, ჩემო ძვირფასებო, ეხლა შეგიძლიათ მოქმედების ადგილი სხვაგან გადაიტანოთ, იქნებ ახალი რამ დაინახოთ. ან ძველზე აზრი შეგეცვალოთ.

ნელ-ნელა წინ, ნელ-მელა უკან

წინა ჯერზე ტაივანზე გიყვებოდით - რომ გადაიქცა ღარიბი ქვეყნიდან მდიდარ ქვეყანად - და ვითომ ამისთვის არაფერი ჰქონდა. რამდენიმე ჩემმა ნაცნობმა მითხრა - ეგ გამონაკლისი ქვეყანაო. ამიტომ გადავწყვიტე დღეს მოგითხროთ არა იმათზე, ვინც წინ წავიდა, არამედ ვინც უკან ჩაიჩოჩა.

1950 2010
1 აშშ 11
2 შვეიცარია 19
3 ახალი ზელანდია 51
4 ვენესუელა 84
5 ავსტრალია 23
6 კანადა 26
7 შვედეთი 28
8 დანია 30
9 ჰოლანდია 22
10 ბელგია 29
11 საფრანგეთი 39
12 არგენტინა 81


1950 წელს ეს იყო მსოფლიოში 12 ყველაზე მდიდარი ქვეყანა - მარცხენა სვეტში ხედავთ მათ ადგილს მდიდრების სიაში. მარჯვენა სვეტში კი ხედავთ, თუ რა ადგილი უკავიათ მათ 2010 წელს სიმდიდრით (მთლიანი შიდა პროდუქტით ერთ სულ მოსახლეზე).
როგორც ხედავთ, ამერიკა, კანადა, ევროპის ქვეყნები ინარჩუნებენ თავიანთ პოზიციებს ასე თუ ისე. 1950 წლიდან ახალი ქვეყნები გაჩდნენ და მათ ცოტათი ჩააჩოჩეს 1950 წლის ლიდერები - მაგალითად, სინგაპურმა და ბერმუდამ გაუსწრეს ყველა ამ ქვეყანას. მაგრამ ეს არ არის დღეს განსახილველი. შეხედეთ სამ ფავორიტს:
• მესამე ადგილი - ახალი ზელანდია - ეხლა 51-ე ადგილას
• მეოთხე ადგილი - ვენესუელა - ეხლა 84-ე ადგილას
• მეთორმეტე - არგენტინა - ეხლა 81 ადგილას
თან ეს ქვეყნები შემთხვევით არ მოხვდნენ 1950 წელს მდიდრების რიცხვში - 1900 წელს, საუკუნის დასაწყისში, ახალი ზელანდია მსოფლიოს ყველაზე მდიდარი ქვეყანა იყო, არგენტინა ისევ მეათე, ვენესუელა კი ოცდამეათე ადგილზე იყო.
ასეთი რა დაემართათ ამ ქვეყნებს, ეპიდემია თუ ცუნამი? სამივე ქვეყანა სხვადასხვანაირია - ახალი ზელანდია ყველაფრისგან შორს, რესურსების გარეშე ცხოვრობს, ვენესუელას ასკდება ნავთობი, არგენტინას უზარმაზარი ტერიტორია აქვს, უამრავი რესურსი, ნავთობიდან უზარმაზარ სოფლის მეურნეობამდე.
რა ჭირი ეტაკათ? სამივეს ერთი და იგივე. სოციალიზმი შეეყარათ. ახალ ზელანდია მინდა ცალკე გავარჩიოთ შემდგომში. იმიტომ რომ იმკურნალა და ეხლა გამოკეთდა, მის მკურნალობაზე და მკურნალებზე - როჯერ დაგლასზე და რუთ რიჩარდსონზე ცალკე მოგიყვებით.
სოციალიზმი კომპარტიის გარეშე - რაც ჩვენთვის უცნობია, მაგრამ ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული სენია განვითარებად ქვეყნებში. რაში გამოიხატება? სახე სხვადასხვაა, შინაარსი ერთია - მთავრობას უნდა ეცოდებოდეს ხალხი, არ ჯეროდეს, რომ ის რამეს გააკეთებს თავისით, უნდა დარწმუნებული იყოს, რომ მისნაირი (მთავრობისნაირი) ჭკვიანი რომ უხელმძღვანელებს ეკონომიკას, ეს უფრო კარგია, ვიდრე ვიღაც გაუნათლებელი, ვიგინდარა ანდა სულაც ხარბი ხალხი შეესიოს ეკონომიკას და ვისაც რა უნდა, ის აკეთოს.
მახსოვს 2000 წელს დაახლოებით, არგენტინის ფინანსთა მინისტრს ვუსმენდი. ჩემი ყურით. მან თქვა „ ნაციონალიზაციის დიდ გამოცდილება გვაქვს, ბოლო ხუთი წლის განმავლობაში ორჯერ ჩავატარეთო“.
შემდგომში, ისტორიკოსების ნაწერებში, კინოფილმებში, მოგონებებში ეს ყველაფერი სხვანაირად ჩანს. გახსოვთ ალბათ ალან პარკერის ფილმიდან „ევიტა“, როდესაც დასაწყისში სულ სხვა სანახაობისთვის გამზადებულ დარბაზს მოქალაქე ეუბნება: „გარდაიცვალა ევიტა პერონი, არგენტინელი ხალხის სულიერი ლიდერი“ . ისინი ტირიან, ჩვენ ვტირივართ. მადონა და ბანდერასი, ვებერის მუსიკა - მიდი და ნუ იტირებ.
რაც ევიტა პერონმა და მისმა ქმარმა უყვეს არგენტინის ეკონომიკას, ის ჯერ უგო ჩავესსაც კი არ უქნია ვენესუელის ეკონომიკისთვის.
მე ჩემს თავს ვუსვამდი კითხვას - ხომ არ იყო რამე ერთი შეცდომა, რომელიც ან არგენტინაში, ან ვენესუელაში გახდა მიზეზი უკუსვლის? მე ესეთი ერთი ცალი შეცდომა ვერ ვიპოვე. ოთხ პატარა მაგალითს მოვიყვანთ, შეგიძლიათ საკუთარი თავი გამოსცადოთ, ახლობლებიც და მერე დაასკვნათ, ჩვენ უფრო სინგაპურივით გავუსწრებთ ამერიკას, თუ უფრო ვენესუელასავით დავიმხობთ თავზე ეკონომიკას.
1. ვენესუელაში მთავრობა ზრუნავს გაჭირვებულ ხალხზე და ასუბსიდირებს ბენზინს, რის გამოც მსოფლიოში ყველაზე იაფი ბენზინი ვენესუელაში იყიდება.
2. არგენტინის პრეზიდენტმა კირშნერმა მოახდინა კერძო საპენსიო დანაგროვების ნაციონალიზაცია, ვინაიდან არ სჯერა, რომ კერძო კომპანიები კარგად მოუვლიან ამ ფულს.
3. ვენესუელაში ცემენტი ეძვირა უგო ჩავესს. შეუთვალა კომპანიებს - გააიაფეთო. არ დაუჯერეს. მაშინ ნაციონილიზაცია გაუკეთა ცემენტის საწარმოებს და ეხლა იაფი ცემენტი აქვთ ვენესუელაში.
4. არგენტინის მთავრობამ ხორცის ექსპორტი აკრძალა - ჩვენთან დარჩეს და გაიაფდესო.
მოგწონთ?

ღარიბი ადამიანების გასაჭირი 2 - სასოწარკვეთა

ალბათ გაგიგიათ ხშირად - ამ ქვეყანას მაინც არაფერი უშველის - ჩვენგან მაინც არაფერი გამოვა - ამ ხალხს რა უნდა ელაპარაკო - ჩვენგან რა უნდა გამოვიდეს - ეს სიზარმაცე სისხლში გვაქვს - მსურველებს შეუძლიათ გააგრძელონ, ხოლო რედაქციამ კონკურსი გამოაცხადოს, ვინ მეტ ასეთ სისულელეს შეაგროვებს. რაფერ სისულელესო?!!! ეს ჩვენი ჯიშისა და ჯილაგის ამბავში არ არის განა, ტკბილად, მაგრამ ღარიბად ვიცხოვროთ?!
ინტელექტუალები ბატონყმობასაც გაიხსენებენ, ცარიზმის მიერ ქართველების ჩაგვრას და ჩვენს უნიათობას თავიანთი სასოწარკვეთით ახსნიან. როცა რამეს ეტყვი - კი მაგრამ ესა თუ ის ქვეყანა? მაგათ ამერიკელებმა უუშენეს, ბატონო, თვითონ ვერ შეძლებდნენ!
ეხლა სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიაში ვარ რამდენიმე დღით, და კიდევ ერთხელ ვიხსენებ აქაური ეკონომიკური სასწაულების ისტორიას. და მათ შორის ჩემი საყვარელი ისტორიას - ვინ გახადა ტაივანი თანამედროვე ქვეყანად.
ჩინეთში სოციალისტები ებრძოდნენ კომუნისტებს. კომუნისტების ლიდერი მაო ძედუნი იყო, სოციალისტების (გომინდანის) - ჩან კაიში. ჩან კაიში საქართველოში ცნობილი იყო იმით, რომ სტალინივით საკუთარ თავს გენერალისიმუსი უწოდა - მახსოვს ერთი მეზობლის აღტაცებული ჩურჩული - სულ სამია გენერალისიმუსი მსოფლიოში - სტალინი, ჩან კაიში და ბროზ ტიტოო (სტალინი უკვე მკვდარი იყო) - ანუ ქართველები რა მაგარი ხალხი ვართო. ისე ტიტომაც თავისით დანიშნა თავისი თავი გენერალისიმუსად.
ჩან კაიში ოციან წლებში ბოლშევიკებს ეძმაკაცებოდა, და თავისი შვილი სასწავლად მოსკოვში გააგზავნა, სადაც ეს ახალგაზრდა (რომელსაც რუსულად ნიკოლაი ელიზაროვი დაარქვეს) ტროცკისტი გახდა. ტროცკიზმისთვის გადაასახლეს სვერდლოვსკში. იქ ბელორუსი ქალი ცოლად მოიყვანა და მერე დიდის ვაი-ვაგლახით ჩინეთში დაბრუნდა..
განსხვავებით სტალინისაგან, რომელმაც ბევრი ხალხი გაწყვიტა და ომი მოიგო, ჩან კაიშიმ ხალხის გაწყვეტის მიუხედავად ომი წააგო - 1949 წელს მისი არმია საბოლოოდ გაიქცა ჩინეთიდან კუნძულ ტაივანზე. 2 მილიონი ოფიცერი და ჯარისკაცი, პარტიის ხელმძღვანელი მუშაკები.
ანუ მოცემული გვაქვს -
• 2 მილიონი სრულიად დემორალიზებული დამარცხებული სამხედრო ( ბოლო 14 წელი ყველა ბრძოლა წააგეს);
• სოციალისტური პარტიის ლიდერები, რომლებიც ინფლიაციას დახვრეტებით ებრძოდნენ;
• 15 მილიონი ადგილობრივი გლეხი. ისინი 1945 წლამდე იაპონიის იმპერატორის ქვეშერმდომები იყვნენ და მათი ნაწილი იაპონიის არმიაში იბრძოდა, მათ შორის ჩან კაიშის წინააღმდეგ;
• ადგილობრივი ახალგაზრდები - სწავლობენ იაპონურ სკოლებში და მერე სწავლის გასაგრძელებლად იაპონიაში მიდის;
• გენერალისიმუსი ჩან კაიში - სოციალიზმის მშენებლობის დაჟინებული იდეით (დაახლოებით 5 წელი აშენა კიდეც);
• მისი ვაჟი ჩან ცინგო, ყოფილი ტროცკისტი, თავის კომკავშირელი ცოლით, ოთხი კანონიერი და ორი უკანონო შვილით; გაზეთის „За Tяжелое Mашиностроение“ რედაქტორის მოადგილე, შემდეგ ტაივანის საიდუმლო პოლიციის უფროსი; შემდეგ ცეკას პირველი მდივანი;
• ჩინეთიდან მუდმივი თავდასხმის საშიშროება.
კითხვა - რა ელის ამ ქვეყანას?
მოდით ეხლა ვინმემ მითხრას - ეს ხომ ცხადია, დაფიქრდით და მიხვდებით, ასეთი ქვეყანა უნდა აყვავდესო!
ტაივანის მშპ/სულზე 1950 წელს იყო ოდნავ მცირე, ვიდრე კენიის, და ოდნავ დიდი, ვიდრე ინდონეზიის.
მაინც ჯიუტად იძახით, აყვავდებაო?
აყვავდა.
გამდიდრდა ხალხი.
გახდა მდიდარი დემოკრატიული სახელმწიფო.
ჩან ცინგო პარტიის თავმჯდომარე გახდა, 1978 წელს პრეზიდენტი. 1984 წელს კიდევ ერთხელ გახდა პრეზიდენტი.
ჩან კაიში გარდაიცვალა 1975 წელს.
ჩან ცინგო გარდაიცვალა 1988 წელს.
მისი მეუღლე ფაინა ვახრევა გარდაიცვალა 2004 წელს.
ტაივანის ეკონომიკა იზრდებოდა ისე, როგორც არცერთი სხვა ეკონომიკა.
2010 წელს ტაივანის მთლიანმა შიდა პროდუქტმა შეადგინა ერთ სულზე 32 000 დოლარი.
იგივე რაც იაპონიასა აქვს, ან იტალიას. უსწრებს ისრაელს, პორტუგალიას და საუდის არაბეთს. ინდონეზიას გაუსწრო რვაჯერ, კენიას გაუსწრო ოცჯერ.
თითოეული დამარცხებული ტაივანელი 5-ჯერ უფრო მდიდარია თითოეულ გამარჯვებულ ჩინელზე.

ეხლა საქართველო - 2010 წელი - მთლიანი შიდა პროდუქტი 4500 დოლარი
4 მილიონი მაცხოვრებელი............
სასოწარკვეთა ცუდია!

ღარიბი ადამიანების გასაჭირი და ჩვენებური მიკროგლობალიზაცია
ჩვენ დიდი ხანია, ერთად არ გვიცხოვრია. არ ვიცით, თუ რა არის სახელმწიფო წყობა. არა, წიგნები კი გვაქვს წანაკითხი, მაგრამ უშუალო განცდა არა გვაქვს. ერთი იყო და ნოე რამიშვილსა და ნოე ჟორდანიას შორის ხელისუფლების გადაცემას დაესწრო ჩემი ბებიების და ბაბუების თაობა. ეგ არის ერთადერთი დემოკრატიული ხელისუფლების ცვლილება ჩვენს ისტორიაში. ასეთი მშვიდობიანი პოლიტიკური გამოცდილების გარეშე არ ჩამოყალიბდება სახელმწიფო. საზღვრების მქონე ტერიტორია შეიძლება ჩამოყალიბდეს, სახელმწიფო არა. ერი-სახელმწიფო უფრო სხვა არის, ვიდრე ღობიანი ტერიტორია.
კიდევ რა გვაკლია? არ ვარ დარწმუნებული, რომ ამომწურავ პასუხს გაგცემთ. მაგრამ ეკონომიკური თანაცხოვრების გამოცდილება რომ გვაკლია, ეგ ნამდვილად ვიცი.
სკოლის მოწაფე რომ ვიყავი, დედაჩემს დავყვებოდი ეთნოგრაფიულ ექსპედიციებში. რამდენჯერმე ვიყავი სვანეთში, სამეგრელოში, ზემო აჭარაში - ალბათ საქართველოს სილამაზის დიდი ნაწილი მაშინ ვნახე. დედაჩემი ჩანაწერებს აკეთებდა წეს-ჩვეულებებზე, ყოფაზე, მისი მთხრობელები მოხუცები იყვნენ, რომლებსაც ახსოვდათ მეცხრამეტე საუკუნის დასასრულის საქართველო. ბევრი საინტერესო რამ გავიგე. ერთს გეტყვით - ჩემდა გასაკვირად საქართველოს სხვადასხვა კუთხეში, ხშირად სხვადასხვა თემში ან სოფელშიც კი სხვადასხვა საწყაოს ხმარობდნენ. ანუ ერთგან ხორბალის რაოდენობას ერთნაირად ზომავდნენ, მეორეგან მეორენაირად, მესამეგან მესამენაირად. როგორც ადვილად მიხვდებით, ეს ვაჭრობის ფაქტიური არარსებობის მაჩვენებელია.
ეხლა ამ ნარკვევს ვწერ იაპონურ კომპიუტერზე, რომელიც ნაწილობრივ მალაიზიაშია გაკეთებული, მინიმუმ ერთი ჩიპი ტაივანიდან აქვს, ერთი სამხრეთ კორეიდან. ვწერ ამერიკაში შექმნილი პროგრამის მეშვეობით, ქართული ჟურნალისათვის, რომელიც ფინურ ქაღალდზე გერმანულ დანადგარით დაიბეჭდება.
ამას ეხლა გლობალიზაცია ეწოდება - კაცობრიობამ ისწავლა გლობალურად ვაჭრობა
ჩვენ ამ გლობალიზებულ სამყაროში პატარა ქართული გლობალიზაცია გვინდა - რაც არ დაგვცალდა და ჯერ წინა გვაქვს - როცა ქართველები ერთმანეთთან ვაჭრობას ვისწავლით.
დე გოლმა თქვა ფრანგებზეო - როგორ უნდა მართო ხალხი, რომელსაც 300 სახეობა ყველი აქვსო. ვერანაირად - დავეთანხმები მე. ასეთი ხალხი თავს თვითონ მოუვლის, ვინაიდან 300 მეყველეს 3 000 ყველის ვაჭარი, 6 000 რძის მწარმოებელი, 2 000 თივის გამყიდველი, 800 ყასაბი, 7 000 მზარეული და კიდევ სხვა ყავს ჩაბმული კაპიტალისტურ ფერხულში. ასჯერ იფიქრებს თითოეული, სანამ სხვას გაემიჯნება ან ემტერება - მაშინ გაუყიდავი რძე აეჭრება და თივა ჩაუწვება.
აი ეს უნდა მოხდეს - ოთხი მილიონი ქართველი დაუკავშირდება თავისი ბურჟუაზიული ინტერესებით ერთმანეთს, დამოკიდებული გახდება ერთმანეთის წარმატებაზე და მარცხზე. ესეთი ქართული საზოგადოება კიდევ ერთი ნაბიჯი იქნება შემოღობილი ტერიტორიიდან საქართველომდე. დიდი ნაბიჯი.
გაუმარჯოს ქართველ ვაჭრებს!!!

მთხოვეს საბჭოთა გავლენაზე დამეწერა. საბჭოთა გავლენაზე საქართველოს ეკონომიკაზე. ესეც საბჭოთა გავლენის შედეგია - ცხოვრების ნაწილებად დაყოფა - მაგალითად რომ დავწერო, რომ პანაშვიდების ტრადიცია დღევანდელი ფორმით არის საბჭოთა გავლენა საქართველოს ეკონომიკაზე - ალბათ რედაქცია და მკითხველებიც იტყვიან - ეეე, სულ დაუფსტვინა ამ კაცმა, სად პანაშვიდები და სად ეკონომიკა.
ეს არის საბჭოთა გავლენა - წარმოდგენა ეკონომიკაზე როგორც ქარხნებზე და ფაბრიკებზე. მაშ რა არის ეკონომიკა, განა რამე სხვა?
დიახ. ეკონომიკა სწავლობს, თუ როგორ იქცევა ადამიანი, რათა მიაღწიოს მიზნებს მწირი საშუალებებით, რომელთა სხვანაირი გამოყენებაც შესაძლებელია. და შესაბამისად თითქმის ყველაფერი ეხება ეკონომიკას და ეკონომიკა თითქმის ყველგანაა.
და ამიტომ ყველანაირი ფრაზები და აზრები რაღაცნაირი ცალკე აღებული ეკონომიკური პოლიტიკის შესახებ, ან ფრაზა - „მაგათ ეკონომიკას მიხედონ“ არის საქართველოზე საბჭოთა გავლენის შედეგი. ალბათ თქვენ ამას ისედაც გრძნობთ, რომ თუ როგორი გვაქვს სასამართლო, როგორ ვექცევით ნათესავებს, რისი გაკეთება გვეშინია და როგორი განათლება გვინდა - ყველაფერი გავლენას ახდენს ჩვენს კეთილდღეობაზე, ბიზნესის განვითარებაზე. ასე რომ ეკონომიკა ყველა ადამიანის მოქმედების შედეგია და არა ქარხნები და ფაბრიკები. მცდარი წარმოდგენა ეკონომიკაზე არ არის ერთადერთი ნარჩენი საბჭოთა აზროვნების, მგრამ მის პატივსაცემათ მოგიყვებით პატარა ისტორიას ერთ ქარხანაზე - თვალსაჩინო ნარჩენზე საბჭოთა ეკონომიკური აზროვნების.
მაგალითად რუსთავის მეტალურგიული კომბინატი. ეს უზარმაზარი ფართობის (მსოფლიო მასშტაბით) ქარხანა აწარმოებდა ძალიან ცოტა (მსოფლიო მასშტაბით) ფოლადს, და არასოდეს ამას არ აკეთებდა მოგებით. არის ესეთი ცნობილი ადამიანი, ყველაზე დიდი ფოლადის მწარმოებელი მსოფლიოში, ლაქშმი მიტალი. მან თავისი ბიზნესი ააგო ძველი, უვარგისი საწარმოების იაფად შეძენით და შემდეგ მათი გაჯანსაღებით. წელიწადში მისი ფირმა მეტ ფოლადს აწარმოებს, ვიდრე რუსთავის მეტალურგიულ კომბინატს აქვს ნაწარმოები მთელი თავისი ისტორიის მანძილზე.
2004 წელს მიტალი საქართველოში ჩამოვიდა და რუსთავში გაემგზავრა. წასვლამდე ცოტა ხნით შევხვდით და ძალიან ოპტიმისტურად იყო განწყობილი - იძახდა, ეგეთები აგვიწევია, პატარა ქარხანაა, უცბათ ავამუშავებო. რუსთავიდან დაბრუნების შემდეგ კიდევ ერთხელ შევხვდი. კაცმა იმით დაიწყო, ეს ქარხანა რისთვის ააშენეს, მითხარითო. მე ვუპასუხე - ფოლადის წარმოებისთვის-მეთქი. არა, არ შეიძლება ამ ქარხანაში ფოლადის წარმოება მომგებიანი ყოფილიყოო. მე ბევრი წარხანა მაქვს და კიდევ უფრო მეტი მინახავს, ასე არავინ არ აშენებს ქარხანას, ესეთი ქარხანა სულ მუდამ დაკარგავს ფულსო. ჩაჯდა თვითმფრინავში და გაფრინდა.
რა შეეშალა მიტალს? შეეშალა რამე? დიახ!
მან არ იცოდა, რომ რუსთავის კომბინატი თავიდანვე შეიქმნა როგორც ე.წ. გეგმიურად წამგებიანი საწარმო - რუსულად планово убыточное предприятие.
საიდან უნდა ცოდნოდა მას ეს საბჭოთა აბსურდი?
ეს არის საწარმო, რომლის ოპერირების ხარჯები აღემატება მის შემოსავალს. ხანდახან ეს ფასების რეგულირების გამო ხდებოდა და ფასების ლიბერალიზაციამ მოარჩინა ასეთი საწარმოები. მაგრამ რუსთავის კომბინატი სულ სხვაა - ის შექმნილი იყო წამგებიან საწარმოდ, და იმ ტექნოლოგიურ ფორმატში ვერასოდეს გააკეთებდა ფულს.
ესეც მოხდა. როდესაც მისი სუბსიდირება შეწყდა, მისი ბედიც გადაწყდა.
რამდენი ასეთი უკუღმართი რამ გვაქვს საბჭოთა მემკვიდრეობის სიაში! დაწყებული ზოგიერთი „ქართული“ ტრადიციიდან და დამთავრებული ზოგიერთი სამინისტროთი.
არ ვიცი, გიფიქრიათ თუ არა იმაზე, რომ საბჭოთა კავშირის და მისი ყოფილი ნაწილების გარდა არსად არ არსებობს ისეთი მოვლენა, როგორიცაა ინტელიგენცია. რომ ტერმინი - შემოქმედებითი ინტელიგენცია - საბჭოთა ტერმინია, რომ ფრაზა - საავადმყოფოს კოლექტივმა ყველაფერი გააკეთა - არ ითარგმნება ინგლისურად.
ამ ყველაფრის ამოძირკვას დიდი დრო და გულისხმევა სჭირდება. მთავარია ჩვენი სულებიდან ამოვიღოთ. ამაზე ალბათ ცალკე ვისაუბრებთ. ჩავთვალოთ, რომ ეს პატარა ნარკვევი უფრო ნივთების სამყაროს ეხება. აქაც ბევრია საბჭოთა - სტალინის ძეგლი, ნამგალი და ურო საზოგადოებრივ შენობებზე, საქართველოს რკინიგზაზე მანძილების ათვლა მოსკოვის ცენტრიდან, და მრავალი სხვა...
და სანამ დაგემშვიდობებით, ერთ ასეთ ლამაზ საბჭოთა გადმონაშთზე მოგიყვებით.
2008 წელს სახელმწიფო კანცელარიის უფროსი რომ გავხდი, გადავწყვიტე ყველა ქვეგანაყოფის საჭიროება შემესწავლა. შევხვდი ხელმძღვანელებს, ასევე დავიწყე დეტალების შესწავლა. სია მომიტანეს, ვითომ ყველაფერ გასაგები იყო, თუ არ ჩავთვლით რამდენიმე ფიზკულტურის ინსტრუქტორს, მასაჟისტს და კბილის ექიმს (ეს ყველაფერი ასევე ტკბილი საბჭოთა გადმონაყოლი). რამდენიმე თვის შემდეგ (!) შემდეგ სარდაფში აღმოვაჩინე ტიპოგრაფია. რა ტიპოგრაფია, რის ტიპოგრაფია, რაში გვჭირდება, დავიწყე გარკვევა. და აღმოვაჩინე, რა პროდუქციას ვუშვებდით - მთავრობის გადაწყვეტილებები თანამდებობებზე დანიშვნის შესახებ გამოიცემოდა თვეში ერთხელ წიგნის სახით. საკმაოდ კარგი ხარისხის წიგნი იყო. ტირაჟიც დიდი არ ჰქონდა. ერთი იყო საინტერესო - მხოლოდ რუსულ ენაზე გამოდიოდა.